Η Ιστορία του τόπου μας ..
Επιβλητικό και μόνο στο άκουσμα το όνομα του, επιβλητική όμως και η ιστορία του, όπως και εν γένει το παρουσιαστικό του, με τα έντονα Βυζαντινά χαρακτηριστικά του .
Βυζαντινός Ι.Ναός - Αγ. Αποστόλων
Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, το όνομά του, το οποίο σημειωτέων, διαιωνίζεται ιστορικά, οφείλεται σε κάποια ισχυρή κοινωνικά και οικονομικά προσωπικότητα που ονομαζόταν Λεοντάρης ή Λεοντάριος και ο οποίος μετοίκισε στην περιοχή στα χρόνια του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού, δηλαδή στις αρχές του 12 ου αιώνα και μεταξύ των ετών 1081 και 1118. Η παράδοση, ωστόσο, φέρνει ως τις μέρες μας και μια ακόμη εκδοχή: το Βυζαντινό κάστρο του Λεονταρίου, λέγεται, πως από απόσταση έμοιαζε με καθισμένο λιοντάρι, άποψη, η οποία δεν αποκλείεται να ενέχει και τις αναμνήσεις των κατοίκων από την γλυπτική αναπαράσταση ενός λιονταριού, σε μία κρήνη που κοσμούσε την περιοχή κατά την εποχή της ύστερης αρχαιότητας.
Το Λεοντάρι είναι ένα ιστορικό χωριό της Αρκαδίας, χτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Ταϋγέτου, σε υψόμετρο 540 μ. Ο μόνιμος πληθυσμός του προσεγγίζει τους 250 κατοίκους, τον χειμώνα, ενώ μέχρι τα τέλη του 2010 αποτελούσε την έδρα του Δήμου Φαλαισίας. Στο βόρειο τμήμα του χωριού υψώνεται ο λόφος με το φρούριο, απομεινάρι της δόξας που γνώρισε το Λεοντάρι επί Βυζαντίου, ατενίζοντας επιβλητικά τον κάμπο της Μεγαλόπολης, και το Λύκαιο όρος, περιστοιχισμένο το χωριό από ιστορικά Μοναστήρια, όπως του Μπούρα και το Αμπελάκι, με την ευρύτερη περιοχή του, να προσδιορίζεται δυτικά από τον ποταμό Καρνίων του οποίου το τοπικό προσωνύμιο είναι Ξερίλας ... με το περίφημο τοξοτό γεφύρι του, και βόρεια από τον ποταμό Κουτουφαρίνα, παραπόταμοι και οι δύο του Αλφειού...
Ι. Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου - Αμπελάκι
Το Λεοντάρι είναι χτισμένο εκεί που κάποτε οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδρύσει τον οικισμό του Λεύκτρου, όπως επιβεβαιώνουν τα ευρήματα, κυρίως δείγματα κεραμικής και λιγοστά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Ευρήματα, που είναι αρκετά σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, όχι μόνο για να ταυτίσουν το σημερινό Λεοντάρι με το αρχαίο Λεύκτρο, αλλά και για να αποδείξουν πως κατοικήθηκε από την Αρχαϊκή έως και την Ελληνιστική εποχή, δηλαδή από τον 7 αι. π.Χ. έως το 31 π.Χ., ενώ στην Ρωμαϊκή περίοδο έχασε την αίγλη του από την πόλη της Σπάρτης. Μετά τη μάχη των Λεύκτρων, όμως κατέρρευσε η Σπαρτιατική ηγεμονία, οπότε οι Αρκάδες πέρασαν στην ηγεμονία των Μακεδόνων κι ο Φίλιππος έγινε δεκτός στην Αρκαδία, το 303 π.χ. Στα χρόνια της παρακμής που ακολούθησαν, όλη η ευρύτερη περιοχή δέχθηκε επιθέσεις και λεηλατήθηκε από τους Γότθους, ως την κατάληψή της από τους Φράγκους, με τα εδάφη της Αρκαδίας να ανακτώνται το 1330 από τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο.
Το Λεοντάρι ήδη από το 13ο αι. μ.Χ. είναι μια σημαντικότατη πολιτεία. Το 1391 καταλαμβάνεται προσωρινά από τους Τούρκους, με την αποχώρηση των οποίων το κάστρο τελεί και πάλι υπό τον έλεγχο των Βυζαντινών και συγκεκριμένα του Δεσποτάτου του Μυστρά. Τις μεγάλες του δόξες, όμως, φαίνεται πως τις γνώρισε στα Βυζαντινά χρόνια, καθώς δεν αποτέλεσε απλώς μια ακμάζουσα Ελληνική κοινότητα που διαδέχτηκε τον Φράγκικο οικισμό της Βελιγοστής, αλλά στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε στην δεύτερη σημαντικότερη πόλη του Δεσποτάτου του Μυστρά, ενώ για περιορισμένα χρονικά διαστήματα διεκδίκησε και τον τίτλο της πρωτεύουσας του, λόγω της στρατηγικής θέσης που κατείχε το ονομαστό του κάστρο.
Το οχυρό αυτό ήταν και η βασική αιτία που το Λεοντάρι δεν έχασε την λάμψη του, ούτε στα χρόνια που ακολούθησαν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, καθώς τόσο οι Βενετοί κατακτητές, όσο και οι Τούρκοι, συγκρούστηκαν αρκετές φορές στην προσπάθεια τους να το θέσουν υπό τον δικό τους έλεγχο, ενώ ανεξαρτήτως της δύναμης που το κυρίευε ο οικισμός διατηρούσε τον τίτλο της ομώνυμης επαρχίας.
Κάστρο Λεονταρίου
Με τη συνθήκη του 1540 όλος ο Μοριάς γίνεται Τούρκικος,το Λεοντάρι ήταν και πάλι στρατιωτική βάση των Τούρκων, η συγκέντρωση πολυάριθμων φανατισμένων Οθωμανών, στάθηκε αληθινή μάστιγα ιδίως για την περιοχή, η οποία ήταν από τα σημαντικά κέντρα της Πελοποννήσου, με έντονη Τουρκική παρουσία αλλά και με την Ελληνική κυρίαρχη. Οι χριστιανοί κάτοικοι του εφημίζοντο για τον πλούτο τους, με έντονη την επικράτηση του Ελληνικού στοιχείου, γεγονός που συντέλεσε στην διατήρηση και επικράτηση του Ελληνικότατου Βυζαντινού ονόματος του.
Το 1688 όταν οι Τούρκοι εκδιώκονται από τη Πελοπόννησο παράδωσαν όλα τα κάστρα στους Βενετούς μαζί και το Λεονταρι, πλην της Μονεμβασίας που παρεδόθη το 1690, η Βενετική Γερουσία αποφασίζει τη διοικητική και οικονομική αναδιοργάνωση του τόπου. Το ΛΕΟΝΤΑΡΙ προσδιορίζεται σαν πόλις και κάστρο, επί 17 χρόνια οι Βενετοί παρέμειναν στην Πελοπόννησο, επιβάλλοντας δυσμενείς φόρους . Το 1714 με αφορμή την επανάσταση του Μαυροβουνίου η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της, Βενετίας. Το κάστρο του Λεονταρίου εγκαταλείπεται καθώς και της Καρύταινας και μερικώς κατακριμνίζονται για να μη χρησιμοποιηθούν από τους κατακτητές Τούρκους. Από τα 1715 η Πελοπόννησος θα ζήση εκατό χρόνια μόνιμης σκλαβιάς, και η επιλογή του Λεονταρίου σαν πρωτεύουσα προσωρινώς δείχνει τη σημαντικότητα της, γαιοπολιτικής του θέσης.
Η στρατηγική του σημασία ήταν τόσο μεγάλη, ώστε για μια χρονική περίοδο μετατρέπεται σε έδρα του Τούρκου πασά της Πελοποννήσου, ενώ αργότερα και ύστερα από την οριστικοποίηση της επικράτησης των Τούρκων στην Πελοπόννησο, το Λεοντάρι εξακολούθησε να κατέχει τον ρόλο πρωτεύουσας σε μία από τις 24 επαρχίες- βιλαέτια, στην οποία χώρισαν τον Μοριά οι κατακτητές. Ενδεικτικό άλλωστε της σπουδαιότητας του κάστρου, είναι ότι η μισθοδοσία της φρουράς του, γινόταν απευθείας από τον ίδιο τον σουλτάνο, τακτική που ίσχυε για τα σημαντικά φρούρια, όπως ήταν εκείνα του Μυστρά, του Ναυπλίου, της Πάτρας, του Ναυαρίνου, της Μεθώνης και της Κορώνης.
Ορόσημο αίματος και καταστροφής είναι η επανάσταση του 1770, ή του Ορλώφ, όπως καθιερώθηκε από τους Ρώσους στολάρχους που ήρθαν στο Μοριά και την προκάλεσαν. Η περιοχή Λεονταρίου γειτονική στη Μάνη και Καλαμάτα, υπέστη σκληρή δοκιμασία καθ'όσον "άπλησται πασάδες υπέβαλαν αγγαρείες σκληρές εις πάσα την ελληνική κοινότητα." Επιπλέον στο Λεοντάρι οι επαναστάτες ήρθαν σ'αυτό και το κατέλαβαν και προχώρησαν προς την Τρίπολι. Η αποτυχία της επανάστασης τότε, προκάλεσε την κάθοδο χιλιάδων Τουρκαλβανών οι οποίοι προκάλεσαν σημαντικούς διωγμούς στον ντόπιο πληθυσμό. Όσοι από τους ντόπιους δεν μπόρεσαν να φύγουν, έμειναν και απ'αυτούς αρκετοί πήραν τα βουνά. Η μεγάλη περίοδος της Μόραϊτικης κλεφτουριάς άρχιζε.
Το Λεοντάρι όντας μια από τις πλησιέστερες πρωτεύουσες επαρχίας προς την Τριπολιτσά όπου είχαν τη βάση τους οι Αρβανίτες, έχοντας ακόμη στην περιοχή μεγάλο αριθμό κλεφτών και ενόπλων ήταν μαζί με το Μυστρά και το Ναύπλιο στρατιωτική βάση εκκαθαρίσεων στην περιοχή του. Η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Τριπολιτσά, οδήγησαν το Λεοντάρι σε δεύτερη μοίρα.
Η δεύτερη περίοδος της ακμής των κλεφτών (1781-1806) συνδέεται στενότατα με το Λεοντάρι και την περιοχή του. Στην περιοχή του δρα μία ισχυρή δύναμη κλεφτουριάς. Στο Λεοντάρι μέσα στο Κάστρο είναι συγκεντρωμένη η Τουρκική εξουσία. Από το 1781 στην περιοχή Λεονταρίου δρα ο Αναγνώστης Παπαγεωργίου ο Αναγνωσταράς, στην περιοχή του επίσης έζησε για αρκετά χρόνια ο Θ.Κολοκοτρώνης. Στο Λεοντάρι οδήγησαν οι Τούρκοι τον θείο του Αναγνώστη και τον σκότωσαν.
Το Λεοντάρι τούτη την περίοδο είναι, πρωτεύουσα επαρχίας κλεφτοκρατούμενης, με το κέντρο της Τουρκικής εξουσίας να προσπαθεί να υποτάξει τους κλέφτες.
Μπαίνοντας ο Μάρτης 1821, η περιοχή του Λεονταρίου βρίσκεται σε ξεσηκωμό. Ο Αναγνωσταράς ύστερα από χρόνια πολλά εξορίας έχει ξαναγυρίσει όπως και ο Νικηταράς . Έχουν συγκεντρωθεί, ο Παπαφλέσσας, ο Αναγνωσταράς, ο Νικηταράς και στρατολογούν .Όλοι ξέρουν ότι πολύ σύντομα θα γίνει η εξέγερση και είναι έτοιμα ισχυρά σώματα για να χτυπήσουν την Καλαμάτα που αποφασίζεται να είναι ο πρώτος αντικειμενικός σκοπός της επανάστασης. Η επιλογή της Καλαμάτας δεν είναι τυχαία. Προσφέρεται και σαν σημαντική πόλη και σαν λιμάνι, επίσης βρίσκεται πολύ κοντά στην επαρχία Λεονταρίου και πάνω Μεσσηνίας όπου υπάρχουν συγκεντρωμένες επίλεκτες επαναστατικές δυνάμεις. Στις 22/3/21 γίνεται η εισβολή στην Καλαμάτα που απελευθερώνεται. Είναι το πρώτο οργανωμένο επαναστατικό γεγονός που συνοδεύεται και με τη γνωστή διακήρυξη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
Στις 24/3 οι οικογένειες των Τούρκων κατακτητών του Κάστρου, του Λεονταρίου με ότι κινητά μπορούν φεύγουν για την Τρίπολη γιατί στο μεταξύ είχαν πληροφορηθεί, ότι ο Κολοκοτρώνης με ισχυρή δύναμη Μανιατών έρχεται εναντίον του Λεονταρίου. Το Λεοντάρι και το Κάστρο του απελευθερώνεται από τις επαναστατικές δυνάμεις. Οι Αναγνωσταράς και Παπαφλέσσας με Λεονταρίτικες δυνάμεις, τραβάν για την πολιορκία των κάστρων, Ναυαρίνου, Μεθώνης, και Κορώνης.
Στο Λεοντάρι είναι όλη η ηγεσία της επανάστασης, οι Μαυρομιχαλαίοι, ο Αναγνωσταράς, ο Μούρτζινος, Παπαφλέσσας, Μητροπέτροβας κ.λπ. Κάναν στρατολογία και συγκέντρωναν εφόδια. Όλο τον Απρίλη του 1821, το Λεοντάρι είναι η επαναστατική έδρα όπου είναι συγκεντρωμένες οι κύριες δυνάμεις. Εκεί θα τους βρει ο ταχυδρόμος του Κολοκοτρώνη για να τους προσκαλέσει να ζυγώσουν την Τρίπολη, όπου είχε πλησιάσει και αυτός με δυνάμεις από την επαρχία της Καρύταινας. Στην κατάληψη της Τριπολιτσάς συνέβαλαν σημαντικά και τα Λεονταρίτικα τμήματα ιδίως τα υπό τον Παν. Κεφάλα και Ηλ. Φλέσσα.
Το 1821 η Τριπολιτσά απελευθερώνεται, αλλά το 1825 αυτή ξαναπέφτει στα χέρια του φοβερού Ιμπραήμ πασά, οπότε το Λεοντάρι ορίζεται ως γενικό κέντρο συγκεντρώσεως τροφίμων και πολεμικού υλικού με σκοπό την ανακατάληψη της πόλης. Στο φρούριο του χωριού το Μάιο του 1826 σώμα Ελλήνων επαναστατών με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα προβάλλει ισχυρή αντίσταση στις δυνάμεις του κατευθυνόμενου προς τη Μεσσηνία Ιμπραήμ και τον υποχρεώνει σε υποχώρηση.
Το Λεοντάρι βάση του Αναγνωσταρά, και Παπαφλέσσα είναι στο κέντρο της αντίδρασης κατά των κοτζαμπάσηδων. Από Λεονταρίτες γίνεται το πρώτο σώμα ασφαλείας του Υψηλάντη. Ο Υψηλάντης φθάνοντας στο στρατόπεδο Τρικόρφων ζήτησε εξ ονόματος του αδελφού του να αναλάβει τη γενική πολιτική και στρατιωτική διοίκηση, και να διαλυθούν οι τοπικές εφορίες και η γερουσία των Καλτεζών, εκδίδοντας την διακήρυξη.
Στην μετά την Επανάσταση εποχή και μέχρι το 1836 το Λεοντάρι θα παραμείνει πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Με την ίδρυση της υποδιοίκησης Μεγαλοπόλεως όμως και στη συνέχεια της ομώνυμης επαρχίας (1852) η έδρα μεταφέρεται στο Σινάνο, ενώ μετά και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως τα περισσότερα χωριά της Ελληνικής περιφέρειας, αρχίζει να φθίνει, καθώς αρκετοί από τους κατοίκους υπέκυψαν στην ανάγκη της μετανάστευσης είτε προς τις μεγάλες πόλεις, είτε προς χώρες του εξωτερικού στην προσπάθεια ανόδου του βιοτικού τους επιπέδου.
πηγή στοιχείων από το συγγραφικό προίμιο .. Ο καζάς του Λεονταρίου - Θεόδωρου Κατριβάνου, από την ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Λεονταρίου ...